İnsan diğer canlılardan nasıl ayrılır?

 Canlı ve cansız varlıklar arasındaki temel mahiyet farkı hareket kabiliyetlerine göredir. Hareketi kendisinden olana canlı, hareketi hariçten bir etken ile kazananan varlığa cansız denir.

Bir tekerlek hareket etmek için harici bir etkene ihtiyaç duyduğu için cansızdır, bir köpek hareket etmek için harici bir etkene ihtiyaç duymadığı için canlıdır.

Peki canlılar arasındaki ayrım da harekete göre midir? 

Hareketin sebebine göredir. Zira bir hayvan, güdüleri ile harekette bulunur. Düşüncesi güdülerinin esiridir ve güdüler neticesinde yaşar. Bir hayvana güdülerini aşacak bilgi verseniz dahi hayvan bu bilgiyi işleyemeyeceğinden davranışlarında bir değişiklik meydana gelmez.

Fakat insana, bir bilgi verirseniz -insanın o bilgiyi idrak etmesi koşuluyla- onun davranışlarında bir değişikliğe neden olabilirsiniz. 

İşte bu insanın diğer canlılardan ayrılmasının nedenidir. Zira o pozitivist düşünürlerin aksine sadece güdülerinin esiri değildir. Zira öyle olmuş olsa, bir hayvan gibi o güdülerin haricini algılayamaması gerekirdi. 

Fakat biz en temel iki güdü kabul edilen cinsellik (üreme) ve hayatta kalma güdülerini bir takım bilgiler ile aşan insanların varlığına da şahit oluyoruz.

Bu dahi insanın hayvandan farkını ortaya koyuyor. Zira klasik filozofların faal akıl olasak tanımladıkları, hakiki bir filozofun ulaşabileceği sezgisel bilgi yöntemi bu iki temel güdüyü aşmanın bir neticesi idi.

İnsanın, eylemlerinde harici manevi materyallerin (bilginin) etken olması da insanın metafizik yönüne dair güçlü bir karine olsa gerektir. 

Zira insanın bilinçsel gelişiminin beyne herhangi bir maddi eklenti olmaksızın gerçekleşmesi, yine aynı metafizik yöne delalet etmektedir.

İnsan bu metafizik yönü ile diğer canlılardan ayrılır. İnsan, güdülerini bilgi (ahlak) işe aşabilen tabiri caiz ise ilkel dürtülerini tedavi edebilmesiyle diğer canlılardan ayrılır...