BİLİMİN GÖZÜNDEN DİNİ OKUMAK

Bu denemede bilimle kastetilen Modern Bilim’dir. Deneme Sinan Canan hocanın - DİN BİLİM İLİŞKİSİ (TEDx) söyleşine tenkit mahiyetinde kaleme alınmış olup temeline dinin ve bilimin usul ilişkisini almaya çalışmaktadır.

Söyleşi videosu: https://youtu.be/cZpQvTQw0bs


Bilim adamları dini nasları literal okuma eğilimindedirler. Sembolik okuma filozoflara özellikle de mistik filozoflara (meşşai filozoflar yahut Mutasavvıflara-İbn Arabi gibi) aittir. 

Çünkü bilim, fenomen okumak için bir usül sunar; numeni okumak bilimin usülü içinde yer almaz. 

Çünkü bilim (18. Yüzyıl sonrası bilim), ya numeni (ontolojik bir kabul) ya da numen bilginin imkanını (epistemik) yok sayar. Dolayısıyla pozitivist bir anlayışla vücuda gelen bilim, numeni fenomene uydurarak yani literal okur.

Oysa aynı bilim, linguistik ve filoloji çalışmalarında okumaların dönemine ve muhatabına göre yapılmalarını da tembihler.

(Dolayısıyla bir bilim adamının dini, 21. Yüzyıldan, 21. Yüzyılın anlayışıyla okuması hatalıdır. Çünkü bu anakronizm hatasıdır ve tarihi okunan döneme indirgeme dolayısıyla çarpıtma olarak mütalaa edilir.)


Sinan hocada taktir ettiğim şey dünyayı okuyabilme meziyeti ve çalışkanlıktır. Literal okumalarından sadır olan dini görüşlerine katılmıyorum. Hatta bu konuda çok yetkin bir düşünür olduğunu da düşünmüyorum. Bu da alanı  olmadığı için gayet doğal zaten. 


Din onun için vazgeçilemeyen. Dolayısıyla bilimle (bugünün bilimi ile) uzlaştırmaya çalışması da gayet doğal. Bu bir sancıdır, tercih sancısı. 

Bilimin merkeze alınıp dini de bırakmak istemeyen bir sancıdır bu. Dolayısıyla geriye yalnız dini bilime uydurmak kalır.İlk iş olarak cinleri maddi varlıklar olarak açıklarsınız yahut kabul etmezsiniz, mucizenin mevcudiyetini de imkanını da reddedersiniz (Tanrı müdahalesini asgari düzeyden kabul edersiniz yani) vs. Bu dinin bilime uydurma eyleminde ilk iş zorunlu olarak metafizik unsurları dinden çıkartma eğilimidir. Uydurulmuş din söylemi üzerinde vücut bulur genellikle.


Peki Neden yapılır tüm bunlar? Çünkü bilim (pozitivist bilim) bu alanları kabul etmez. Kendisi de söylüyor mesela sinan hoca. Bu ikisi (din-bilim) eskiden bir bütündü diyor. Haklı, ama atladığı bir şey var, eski bilim adamları dine pozitivist bilim gözünden bakmıyordu... 


Sinan hoca, dine pozitivist bilim anlayışından bakıyor. Sinan hocaya cin nedir diye sorsanız mesela; parazit, virüs vs olabilir diyecektir. Peki neden cini maddi bir varlık olarak açıklama gereği duyacaktır? Çünkü pozitivist bilim kuranın anlattığı cinleri kabul edemez de ondan. Pozitivist bilim, metafizik alanı kabul etmez de ondan.


Kabul eden bilim adamları varsa şayet, o alanın (metafizik alanın) konuşulabildiğini yahut o alanın bilgisi olduğunu reddediyordur (kant). Dolayısıyla bu anlayışa göre din meta alemden konuşmak zorundadır. Bu sebeple de bütün görüşleri bu alana göre literal tevil edilir.


Hal sebepten hem beytül hikme ile şimdiki bilimsel merkezler arasında hem de şimdiki bilim anlayışı (dolayısıyla din anlayışıyla) o dönemki din-bilim anlayışı arasında ciddi farklar var.  Belki de Sinan hoca programda da ifade ettiği gibi bu farktan başlamalı tekrardan düşünmeye. Arada ciddi bir usül farkı var çünkü. 


Bu konuda çalışılmış güzel bir doktora çalışması var (ilahiyatçı felan da değil çalışan ☺️) okumak isteyenler için tavsiye edeyim:  

Epistemik Cemaat - Hüsamettin Aslan


Özetle; bu paradigma, batının 18. Yüzyılda kurduğu fenomen merkezli, numeni inkar eden yahut ulaşılabilme imkanını yok sayan bir anlayışın ürünüdür.

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Kanun ile Yasa arasındaki fark nedir?

Bugün bu iki kelime elbette eş anlamlı kabul edilerek ziyadesiyle birbiri yerine kullanılıyorlar. Lakin bu onların aralarında temel bir fark olmadığı anlamına gelmiyor. Zira böylesi bir fark bulunmasa; dil, doğası gereği, ikisinden birini eritir ve yüzlerce yıldır muhafaza etmezdi. Bize göre bu iki kelime, günümüzde anlam daralmasına maruz kaldıkları ve hukuk sistemimizin neliği konusunda hala ortak bir karar varılamadığı için birbiri yerine kullanılıyorlar. Osmanlı hukuk sistemine baktığımızda fark çok daha açık olarak ortaya çıkıyor. ... Biz yazımıza “Yasa, doğal kurallardır; kanun ise yapay ve tabi kurallardır” diyerek başlayalım. Yasa, keşfetmek yoluyla ortaya çıkarken kanun yaratmak yoluyla ortaya çıkartılır ve meşruiyetini de yasadan alır. İslam hukukunda yasaya şeriat, kanuna ise maslahat (örf/adet vs) denmekteydi. Zira bir hukukçu, nasstan istinbat yoluyla bir hükme ulaşırsa, bu bir yasa (şeriat) olmaktaydı. Çünkü bu yolla ulaşılan hüküm hukukçuya değil, Tanrıya ait kabul edili...
Devamı

Mitoloji, Ne İş Yapar?

  Bir ırkın mitolojisi, o ırkın tinsel özelliklerini ortaya koyar. Çünkü kutsal, kapasite ve bakış açısına (anlayışa) göre tecrübe edilir. Dolayısıyla kişinin kutsal ifadesi, kişinin kutsaldan çıkarttığı kendisidir. Bir diğer yönüyle ise muhayyilesinde bulunan ideal tiplemesidir.   Dolayısıyla Grek Mitolojisininin tanrıları Grek, Türk mitolojisindeki tanrılar Türk, Arab’ın mitolojisindeki tanrılar Arab, İbrani mitolojisindeki tanrılar İbrani’dir desek pek mübalağa sayılmaz. Zira Türk tanrıları savaşçı ve yağmalayıcı, Yunan’ın tanrıları sofistike ve cinsel yönelimleri aktif, Arap tanrısı otoriter ve    sıcağı ceza olarak görür (sıcak iklimdedir çünkü), İbrani tanrısı ise ırkçıdır, hint tanrıları doğacıdır vs.  Bu tanrıların her birini, ait olduğu toplumdan ayrı olarak okuyamaz ve değerlendiremezsiniz. Diğer yandan toplumların din değişikliği de, yeni dini eski mitolojisine uydurmak suretiyle gerçekleşir. Zira Allah, Türklerin inancında “devlet” mefumunu destekley...
Devamı

İSLAMA GÖRE VAROLUŞUN SIRRI NEDİR?

     İslama göre varoluşun sırrı nedir?      Bu sırra bir tek peygamber ve peygamberler, dolayısıyla kutsal kitaplar üzerinden mi ulaşabiliriz? Peygamberlik kapısı kapanmış mıdır?       Yoksa bugünün insanları da peygamberler gibi miraca çıkıp hakiki bilgiye m uhatap olabilirler mi?   Gelin, bu soruları, müslüman düşünce gruplarının cevapları üzerinden inceleyelim.          İslam düşünce geleneğinin varlık anlayışıyı idealist bir tasavvura sahiptir. Öyle ki kabule göre varlık, mevcut ve vücut olmak üzere iki kısma ayrılır. Mevcut, maddi alem anlamında kullanılırken vücut, manevi alem anlamında kullanılır.      Dolayısıyla İslam Düşüncesinde var olan her şey, var olmak bakımından hem mevcuttur hem de vücuttur. Zira dinin yegane kaynağı olan insan da, hem mevcut hem de vücuttur. İnsanın mevcut varlığı, beden kavramı ile ifade edilirken vücut varlığı ise ruh kavramı ile ifade edilir. ...
Devamı